Oud-Scandinavische rotstekeningen

Tijdens onze vakantie in Zuid-Zweden, die net achter de rug is, bezochten we bij het plekje Tanumshede een indrukwekkende reeks rotstekeningen (zgn. "hällristningar") die dateren uit de bronstijd, zo'n 3000 jaar geleden. Dergelijke tekeningen, die met harde steen in het graniet zijn gekerfd, komen op verschillende plaatsen in Scandinavië voor. Langs de westkust van Zweden (Bohuslän) zijn er zo veel unieke exemplaren teruggevonden, dat ze door de UNESCO op de Werelderfgoedlijst geplaatst. De afbeeldingen zijn ondermeer zo waardevol omdat het de enige getuigenissen zijn van de beschaving en religie uit die tijd. Omdat schriftelijke bronnen volledig ontbreken, is het vaak wel gissen naar de betekenis van de gravures.

Je kan de rotstekeningen in open lucht bewonderen, maar het is verboden om de rotsen te betreden. Om de afbeeldingen beter te laten uitkomen, werden ze recent met een rode kleur opgevuld.

Veel tekeningen stellen menselijke figuren voor, vaak in jacht- of strijdtaferelen:

Je kan zowel mannen, vrouwen als kinderen herkennen.

Ook dieren komen veelvuldig voor, zoals herten, stieren, vogels, vissen en slangen.

Een zeer geliefkoosd onderwerp zijn ook schepen, in verschillende formaten en al dan niet met hun bemanning:

Overige motieven zijn o.a. grote handen en voeten, en cirkels die als zonnesymbolen worden geïnterpreteerd.

Vlakbij deze belangrijke vindplaats werd een museum opgericht dat uitleg geeft over de rotstekeningen en verschillende aspecten uit het leven in de bronstijd belicht. Je vindt er ook reconstructies van een woning en boerderij uit deze periode:

In de cafetaria van het museum vond ik tot mijn vreugde een gedicht van Harry Martinson aan de muur:

Van deze belangrijke Zweedse auteur vertaalde ik een selectie gedichten uit het Nederlands, in 2006 onder de titel Strandgeruis verschenen bij Uitgeverij P in Leuven. Bovenstaand gedicht zit er jammer genoeg niet bij, maar ik heb er voor de gelegenheid een vertaling van proberen te maken (waar misschien nog een beetje aan gesleuteld moet worden):

De rotstekening

Van verdwenen talen die klonken rond offerdieren,

hebben we geen vermoeden, we vinden ze niet terug.

Woorden voor oogstseizoen, hagelbuien

vergingen samen met woorden voor man en vrouw.

Hoe klonk de naam van de lange boot

met zijn naakte ribbenkast van spanten, zo duidelijk getekend.

Hoe klonk het woord melk, hoe heette de zon.

Hoe klonken liefdesliederen, woorden voor gevoelens,

voor ogen, neus, mond en oor,

de zomerwoorden die leefden in de taal,

de sneeuw van de winterwoorden en de appel van de herfst?

Hoe klonk de naam van de zware dood.

We kunnen zien, maar we kunnen niet horen.